Joost Van den Branden schreef en speelt kindertheater Olle Bolleke

Joost Van den Branden legt al meer dan 20 jaar zijn hart en ziel in Theater Tieret, een van de bekendste figurentheatergezelschappen in Vlaanderen. Zijn gezelschap speelde intussen 4.500 voorstellingen, goed voor 700.000 bezoekers. Naast knappe acteerprestaties krijg je bij elk optreden een verfijnd poppenspel te zien. Dat is bij Olleke Bolleke niet anders.

Waarover gaat Olleke Bolleke precies?

Joost: ‘In de voorstelling draait alles rond Olle, van wie de ouders beslissen om te scheiden. Ineens heeft Olle twee huizen en moet hij zijn mama en papa afwisselend missen. Niet simpel voor een peuter van een jaar. Hoe hij zich daarbij voelt, krijg je dan ook uit zijn mond te horen. Olles gevoelswereld staat de hele tijd centraal. Om tot de tekst te komen, heb ik kinderen over het thema bevraagd. Het resultaat is een herkenbaar, ludiek verhaal over de eerste vier jaar van Olles gescheiden leven.’

Poppen spelen de hoofdrol in de voorstellingen van Theater Tieret. Hoe slaag je erin om die zo veel karakter te geven?

Joost: ‘Dat is de verdienste van Patrick Maillard – onze vaste poppenmaker. Hij maakt schetsen op basis van een verhaal, waarna hij een kleikop boetseert uit elk personage. In dit geval zijn dat Olle, mama, papa en zijn lievelingsknuffel ooievaar. Die kleikop past hij aan tot we tevreden zijn over het resultaat. Vervolgens wordt er een mal gemaakt van het ontwerp, waaruit tot slot een latexpop ontstaat. Het is ongelooflijk wat Patrick uit een simpele blok klei tevoorschijn kan toveren.’

Een pop maken is één ding. Maar je moet ze ook tot leven wekken. Hoe doe je dat?

Joost: ‘Je komt tot een mooi samenspel tussen pop en acteur door veel te spelen. Het is echt een ambacht dat je in de vingers moet krijgen. We besteden dan ook veel aandacht aan de manipulaties van onze poppen. Laatst zei iemand me dat ze tijdens een voorstelling vergat dat er een speler achter de pop zat. Dat is het mooiste compliment dat je als poppenspeler kan krijgen.’

‘Ik ben in die twintig jaar bij Theater Tieret enorm gegroeid. Niet alleen door vaak te spelen, maar ook door veel te kijken naar hoe anderen het doen. Denk maar aan de Nederlander Fred Delgaauw of aan Neville Tranter, een van de bekendste poppenspelers ter wereld. Hij heeft me tijdens de creatie van Olleke Bolleke een viertal weken intens gecoacht, en ook bij andere producties werken we samen. Ik heb al veel van hem geleerd.’

Je hebt het verhaal van Olleke Bolleke zelf geschreven en speelt ook alle rollen. Wat doe je het liefst: schrijven of spelen?

Joost: ‘Ik hou vooral van variatie. Olleke Bolleke is mijn tweede solovoorstelling. Ik doe graag stemmetjes. Het is dan ook fijn om eens alle personages te spelen. Ernaast schrijf ik steeds vaker in opdracht. Ik werk mee aan een musical, een kinderboek, lees een audioverhaal in, geef workshops poppenspel aan volwassenen ... Die afwisseling is ook nodig. Spelen met poppen is fysiek best zwaar. Ik ben in het verleden aan mijn schouder geopereerd en moet nog onder het mes door een geknelde zenuw in mijn pols. Het gewicht van de poppen en de repetitieve bewegingen zijn belastend voor mijn lichaam.’

Wat mag het publiek van een Tieret-voorstelling verwachten?

Joost: ‘Naast een technisch degelijk poppenspel besteden we veel aandacht aan het verhaal. Dat is de basis. Onze voorstellingen zijn heel talig en dat willen we zo houden. Ik heb moeite met de verkleutering van het Nederlands. In plaats van het hen makkelijk te maken, dagen we ons publiek liever uit. We gaan verder dan de basiswoordenschat of -emoties. Ik merk dat dat werkt, ook als kinderen weinig Nederlands kennen.’

‘Wat we ook belangrijk vinden in onze voorstellingen is de muziek. In Olleke Bolleke werkten we – net als bij andere producties – samen met Geert Noppe (toetsenist en backing vocal bij Yevgueni en Hooverphonic, red.). Hij componeert muziek op maat. Daarnaast hechten we ook veel belang aan de belichting. Die brengt de poppen extra tot leven en zorgt – in combinatie met de muziek – voor de juiste sfeer. Dat is trouwens ook een van de redenen waarom we onze voorstellingen enkel in culturele centra spelen, en niet in de refters van scholen.’

Waarom speel je zo graag in een theaterzaal?

Joost: ‘Niet alleen voor de beleving, maar ook omdat het belangrijk is dat kinderen en jongeren de weg vinden naar de culturele centra. Het is echt cruciaal om meer te investeren in jeugdtheater. Die gasten zijn ons volwassen publiek van morgen. Als we hen loslaten, is er binnen tien jaar geen publiek meer in de avondvoorstellingen.’

‘Het is vandaag soms knokken voor de aandacht van kinderen en jongeren tijdens schoolvoorstellingen. Door de overprikkelde wereld waarin we leven, wordt hun aandachtsboog steeds korter. De theatercodes zijn minder gekend. Waar dat vroeger enkel kleuters waren, beginnen gasten uit het middelbaar nu soms te gillen als het in de zaal donker wordt. Daarom vind ik het noodzakelijk om schoolvoorstellingen te blijven spelen.’

‘Cultuur biedt hoop en troost. Dat daar veel nood aan is, hebben we gemerkt tijdens corona. Laat theater een rustpunt zijn. Een plek waar je alleen maar moet gaan zitten en kijken. Alle andere prikkels kan en mag je even overboord gooien. En dat is waar we bij Tieret ook voor staan. We proberen zoveel mogelijk naar de essentie te gaan. Vertrekkend van een goed verhaal. Met een zotte lach en een ontroerde traan.’

Tekst: Veerle Weeck
Foto: © Tine De Wilde
Uit: sjoenke april 2023