Odile Vansteenwinckel

Hoe zou jij jezelf omschrijven?

Odile Vansteenwinckel: ‘Ik ben eerder introvert. Ik hou ervan om dingen te observeren en erover te reflecteren. Ik wil zo veel mogelijk werelden verkennen. In de wereld van het theater is het vooral de taal die me fascineert. Als mens is het ontzettend belangrijk dat wij ons kunnen uiten. Taal is het enige instrument waarover we beschikken om de werkelijkheid te proberen capteren en delen. Literatuur is mijn passie. Als kind hield ik ervan om me onder te dompelen in een verhaal. Later ben ik zelf gaan schrijven. Vooral voor theater. De momenten waarop ik schrijf, voel ik me op en top mezelf. Na mijn theaterstudies heb ik psychoanalyse gestudeerd. Vandaag geef ik artistieke workshops aan psychiatrische patiënten. Daarin leren ze om hun gedachten en gevoelens via woorden uit te drukken. Het is boeiend om te zien hoe zij erin slagen om een eigen taal te ontwikkelen.’

Jij studeerde Drama & Theater aan l’INSAS. Wat is het belangrijkste dat jij aan die school geleerd hebt?

‘Je leert er een verhaal met beelden tot leven brengen. Wil je iets vertellen? Beeld je dan in in welke ruimte of in welk landschap je verhaal zich afspeelt. Bepaal welke sfeer je wil oproepen en in welk ritme je het verhaal wil vertellen.’

Waarover schrijf jij het liefst?

‘Ik schrijf over zaken die mij raken. Zoals euthanasie, psychische ziekten en het moederschap. Toen mijn vader ongeneeslijk ziek was, ging ik beseffen hoe essentieel het is dat je zelf kunt beslissen wanneer je lijdensweg mag stoppen. In het stuk Gel probeer ik de psyche van Kim De Gelder te doorgronden. Wat hij deed, is pure horror. Ik sta stil bij de mogelijkheid dat hij een geestesziekte heeft en daardoor de greep op de realiteit verliest. Wat het moederschap betreft wil ik aantonen dat moeder zijn niet altijd rozengeur en maneschijn is. Het kan ook voor destabilisatie en ontreddering zorgen.’

Je organiseert workshops voor jongeren met autisme. Wat hoop jij daarmee te bereiken?

‘Door met hen te werken leer je vanuit een ander referentiekader naar de dingen kijken. Is wat wij normaal vinden echt normaal? Wat kan hun wereld van stilte ons vertellen? Hoe kijken zij naar ons? We observeren hoe zij zelf aan de slag gaan, we houden afstand en wachten op het moment dat zij ons zelf de sleutels aanreiken.’

Een van je theaterstukken heet Pouvoir(S). Waarover gaat het?

‘Het is het verhaal van prinses Charlotte, de dochter van Leopold I en de zus van Leopold II. Zij trouwde met Maximiliaan van Oostenrijk, die uitgezonden werd als emperador van Mexico. Haar leven wordt getekend door bruuske wendingen. Haar man wordt in Mexico vermoord. Na zijn dood komt ze alleen te staan. Na haar terugkeer in België wordt ze helemaal van de buitenwereld afgesloten in het kasteel van Bouchout. Zogezegd omdat ze gek is. Tijdens haar tijd in Mexico wilde ze dicht bij de Mexicanen staan. Wat een verschil met haar broer Leopold II die nooit een voet op Afrikaanse bodem zette. In het stuk komt dat contrast tussen haar en hem naar voren.’

Je werkte meerdere keren samen met de Nederlandstalige acteur François Beukelaers.

‘Hij is een bijzonder fascinerende figuur. Ik hou van zijn visie op theater en zijn heel eigen kijk op de wereld. Hij heeft een interessant parcours afgelegd. Oorspronkelijk wilde hij architect worden, tot hij in contact kwam met Herman Teirlinck. Die moet meteen talent in François gezien hebben, want hij raadde hem aan om acteerlessen in zijn school te volgen. Hij is nu 85. Ik zie hem regelmatig, hij woont in Ukkel. Ik ben momenteel een documentaire over hem aan het maken.’

Hoe zou jij kunst definiëren?

‘Kunst transcendeert de realiteit en voegt een extra dimensie toe aan de werkelijkheid. Zij maakt de werkelijkheid mooier, interessanter, intenser en betekenisvoller. Kunst verbindt mensen. Zij geeft ons kracht. Ze creëert afstand, brengt troost en betekenis. Ze helpt ons om met de moeilijkere kant van het leven om te gaan. Ze ontsluiert de werkelijkheid en doet er ons op een andere manier naar kijken. Zonder kunst zou ik mijn leven saai vinden. Kunst maakt dat ik de dingen op een dieper niveau ervaar en bewuster naar het leven en de wereld kijk. Ik zou niet zonder kunnen.’

Wat bracht jou naar Linkebeek?

‘Ik woon negen jaar in Linkebeek. De rust en helende kracht van de natuur bracht me naar hier. Hier kan ik herbronnen en mijn batterijen weer opladen. Het liefst doe ik dat in het park Schaveys en het Wijnbrondal (Vallée des Artistes). Dat park heb ik al duizenden keren bezocht. Ik blijf het prachtig vinden. Elke keer sta ik ervan te kijken hoe de natuur blijft evolueren.’

Wat zou jij als schrijver benadrukken over Linkebeek?

‘Het is belangrijk dat we onze groene ruimtes groen houden. Ik hou van het groene en ecologische karakter van onze gemeente. Heel wat Linkebekenaren zijn erg milieubewust.’

Wat mag de toekomst jou nog brengen?

‘In de wereld waarin we vandaag leven, zie ik heel wat angst en onrust rondom mij. Ik verlang naar een wereld waarin sereniteit, rechtvaardigheid en vrede heersen. Vandaag worden we verondersteld materiële zaken te bezitten. We moeten aan te veel normen voldoen. Waarom is dat nodig? Je kunt zo veel meer ontdekken als er niets hoeft. De kunst van iets te vinden zonder dat je ernaar op zoek bent. Verder hoop ik dat wij in de toekomst wat zachter tegen elkaar zijn. We staan vaak met getrokken zwaarden tegenover elkaar. Terwijl je zo veel meer kunt bereiken door met diepgang en zachtheid over zaken te praten, zonder elkaar te willen overtuigen. Ook dat is een van de waardevolle lessen die ik tijdens mijn studies psychoanalyse leerde: de kracht van zachtheid. Met de juiste zachte woorden kan je alles tegen elkaar zeggen.’

Tekst: Nathalie Dirix
Uit: sjoenke mei 2024