Klimaatwetenschapper Wim Thiery geeft lezing over opwarming van de aarde

De klimaatwetenschapper Wim Thiery geeft eind maart een lezing in zijn geboortedorp Linkebeek. Het onderwerp belangt iedereen aan: klimaatverandering. ‘De aarde is met meer dan één graad opgewarmd in vergelijking met het einde van de negentiende eeuw. De gevolgen daarvan zijn nu al voelbaar. Ook in ons land’, zegt Thiery.

‘Kijk naar de zware overstromingen die Wallonië in 2021 troffen en de kurkdroge zomers de afgelopen jaren. Genoeg voorbeelden. Ook elders in de wereld zie je de impact. Zo werd in 2020 in een stadje in Siberië een temperatuur gemeten van 38 graden, een jaar later was het in Canada net geen 50 graden. Of de overstromingen in Pakistan en India die tientallen miljoenen mensen troffen. Bosbranden worden frequenter, ook in Europa.’

Actie is nu nodig

Hoe vaak deze klimaatextremen zullen voorkomen in een mensenleven toont Thiery in zijn recente studie, gepubliceerd in Science. Hoeveel droogte, hittegolven, mislukte oogsten, overstromingen, bosbranden en tropische stormen zal iemand in zijn leven kennen? Dat hangt af van het land en het jaartal. ‘De berekening deden we voor iedere generatie tussen 1960 en 2020 voor elk land in de wereld, op basis van de best mogelijke computermodellen en bestaande data. De belangrijkste variabele is het aantal graden dat de aarde opwarmt. Zo kunnen we bijvoorbeeld voorspellen hoeveel keer een Belg geboren in 1987 bij een opwarming van twee graden geconfronteerd zal worden met een hittegolf. Met onze aanpak maken we de gevolgen van de klimaatverandering concreet.’

Uit dat onderzoek blijkt dat de jongere generatie slechter af is dan de oudere. ‘Een kind dat vandaag geboren wordt, zal vier keer meer hittegolven meemaken dan iemand geboren in 1960. Dat is het meest optimistische scenario van een opwarming van anderhalve graad. Maar met de gemaakte beslissingen tijdens de Klimaatconferentie van Sharm-el-Sheikh in november 2022 zal dat zeven keer zoveel zijn.’

Rooskleurig ziet de toekomst er niet uit. Maar het is niet te laat, stelt de wetenschapper. ‘Als we meteen stoppen met het uitstoten van CO2, zal de aarde niet meer opwarmen. Dan krijgen we evenveel hittegolven, overstromingen en andere klimaatextremen als vandaag. Wanneer en hoe we de CO2-uitstoot stabiliseren, hebben we zelf in de hand. Bij een opwarming van anderhalve graad zijn de gevolgen beheersbaar. De toekomst kunnen we deels kiezen. Maar daarvoor is nu actie nodig. Het komt er kortweg op neer dat wonen, werken en ons verplaatsen snel klimaatneutraal moeten zijn.’

Voor onze jongeren

Zijn politieke leiders en overheden zich voldoende bewust van de urgentie en willen ze er ook naar handelen? ‘Klimaatwetenschappers waarschuwen al decennia dat de verbranding van fossiele brandstoffen CO2 uitstoot en de aarde opwarmt. Met overstromingen en andere klimaatextremen als gevolg. In al die jaren is de uitstoot van broeikasgassen blijven toenemen’, zegt Thiery.

‘Maar er zijn positieve tekenen en er is goede wil. De klimaatakkoorden zijn ambitieuzer dan vroeger. Op het terrein veranderen er zaken richting klimaatneutraliteit. De hoeveelheid hernieuwbare energie neemt toe. De windmolens op zee zijn daar bij ons een goed voorbeeld van. De elektrische auto is in opmars. Warmtepompen en zonnepanelen worden massaal geïnstalleerd. We zien veel veranderen, maar dat moet zich nog vertalen in de uitstootcijfers.’

De transitie is begonnen, stelt Thiery. Maar België is daar niet het beste voorbeeld van. ‘We hebben veel kennis in huis, bijvoorbeeld op het gebied van windenergie. Maar binnen de Europese besluitvorming is België de dwaas. We slagen er niet in om een duidelijk standpunt in te nemen. Bij de stemmingen over een Europese koolstoftaks en sociaal flankerende maatregelen onthield België zich. Dat België steeds op de rem staat, is beschamend. Nochtans hebben wij veel te verliezen als de zeespiegel stijgt. Onze buurlanden zijn beter bezig. Nederland staat al veel verder in de vergroening van het wagenpark, en in Noorwegen zijn alle nieuwe voertuigen volledig elektrisch’, weet Thiery. ‘Ook onze gebouwen zijn het slechtst geïsoleerd van heel Europa, op Groot-Brittannië na. Om dat op te lossen is een grote renovatiegolf nodig de komende twintig jaar. Dat is haalbaar, we moeten het gewoon doen. Iedereen wint daarbij. Welke maatregelen precies nodig zijn, beslissen de overheden en verkozenen. In Vlaanderen zijn er kleine initiatieven zoals de renovatieleningen en verbouwpremies. Maar toch hinken we achterop. Er zijn manieren om te versnellen. In Italië bijvoorbeeld kan je 110 procent van je renovatiekosten terugkrijgen via de belastingen.’

Die urgentie voelen ook jongeren, stelt Thiery. ‘Op de klimaatmarsen trokken jongeren massaal de straat op. Ze vroegen naar ambitieuzere klimaatdoelstellingen. Jongeren moeten de gevolgen dragen van de opwarming van de aarde, maar ze zijn niet in de positie om er op grote schaal iets aan te veranderen. Aan de andere kant heb je de machthebbers die de toekomst bepalen, maar niet meteen de impact voelen van hun gebrek aan daadkracht. Hierin schuilt het risico van een generatieconflict. Samenwerken kan dit oplossen. Het is een kwestie van rechtvaardigheid. We willen allemaal een goede toekomst voor de kinderen en jongeren die er vandaag al zijn. Maar het gaat evenzeer over de toekomst van de dertigers, veertigers, vijftigers en zestigers. Dat we de gevolgen van de klimaatverandering met onze eigen ogen zien, kan de aanzet tot actie zijn.’

Tekst: Jelle Schepers
Foto: © Tine De Wilde
Uit: sjoenke maart 2023