Randatlas slaat zijn tenten op in Linkebeek

De Kleine Expeditie vzw is een organisatie die werkt rond erfgoed en participatie. Drie jaar lang bijt ze zich vast in de Rand en gaat ze op zoek naar menselijke verhalen en bijzondere plaatsen. Al deze ontmoetingen en plekken brengt ze in kaart. Het eindresultaat is een heuse atlas: de Randatlas.

Randatlas is een cultuurproject dat de Vlaamse Rand afreist met als doel mensen te verbinden en het verhaal van de Rand te schrijven. Johan Buytaert van De Kleine Expeditie vzw en initiatiefnemer van het project gaat in gesprek met Mark De Maeyer, centrumverantwoordelijke van GC de Moelie. Hij ontvangt Randatlas tussen 7 en 11 oktober in GC de Moelie. Tijdens die openingsavond is er iets speciaals.

Mark De Maeyer: ‘We starten op 7 oktober met Tango Dégustation van Grand Cru. Daisy Varewyck, één van de muzikanten, zat in Chiro Sjoen en naast een blij weerzien wordt dat een ideale start voor Randatlas. Johan kan tijdens het drankje achteraf verhalen beginnen te verzamelen.’

Johan Buytaert: ‘Samen met de bewoners willen we de gemeente in kaart brengen. We willen Linkebeek van binnenuit leren kennen en luisteren naar de verhalen van de mensen die hier vandaag wonen, werken en leven. Dat doen we door samen met de Linkebekenaren te werken aan de beste kaart van Linkebeek. Een kaart met niet alleen straten en pleinen, maar vooral met verhalen en anekdotes. Daarnaast gaan we op zoek naar gedeelde verhalen op de tijdslijn en nemen we kleine enquêtes en interviews af. Op zondag 8 oktober is het kermis en dan staat de tent van Randatlas op het dorpsplein. We werken dan samen met het Alibicollectief. Zonder woorden spreken ze gemakkelijk gezinnen en inwoners aan. Dat helpt ons om met hen in gesprek te gaan.’

Mark: ‘Maandagavond staat Randatlas in GC de Moelie, wanneer veel verenigingen langskomen. Tot woensdag 11 oktober trekt Randatlas erop uit door Linkebeek om te interviewen en enquêtes af te nemen. Ze trekken onder meer naar hoeve Holleken.’

Waarom willen jullie in heel Linkebeek zichtbaar zijn?

Mark: ‘Door heel de Linkebeekse gemeenschap te bevragen, krijg je een beeld van wat de gemeente nu is. Randatlas biedt ons daar de kans toe. Bovendien is de samenwerking met de gemeente nu heel fijn en van dat momentum moeten we gebruik maken.’

Dat was ooit anders …

Mark: ‘Veel heeft te maken met BEEcause, een samenwerking tussen mensen uit verschillende taalgemeenschappen. Het staat voor samen leuke dingen doen over de grenzen heen en de mensen beginnen te beseffen wat dat is. De gemeente merkt dat en ook zij is positief ingesteld.’

Johan: ‘We zitten al aan het tiende Randatlaskamp. We merken hoe hard mensen hun best doen om elkaar goed te verstaan.’

Heeft dat te maken met de openheid van jullie methodiek en houding?

Johan: ‘Ik denk het wel. In Middenhut, een eerder Franstalige wijk in Sint-Genesius-Rode, bijvoorbeeld ging het erg vlot en werd er uiteindelijk een mix van allerlei talen gesproken.’

Mark: ‘Dat merken we ook bij BEEcause. Er is bereidheid om elkaar te begrijpen en er wordt gezocht naar zaken die ons verbinden en niet naar de taal die ons scheidt. Bij vzw ‘de Rand’ ondersteunen we het Nederlandstalige karakter van de gemeente. We doen dat door op leuke manieren aan de slag te gaan met anderstaligen. En sinds we tien jaar geleden de deuren van de Moelie openden voor Repair Café, komen er meer mensen over de vloer. Anderstaligen doen hun best om Nederlands te spreken omdat ze zich hier welkom voelen.’

Het valt op dat jullie sterk inzetten op gemeenschapsvorming.

Mark: ‘Omdat we een kleine gemeente zijn moeten we uit onze cocon treden. Gemeenschapsvorming via BEEcause trekt zowel Nederlands- als anderstaligen aan, meer dan met ons traditionele cultuurprogramma in de Moelie.’

Randatlas is een stap in de evolutie naar nog meer samenleven?

Johan: ‘Daar gaan we voor. We willen ook de scholen betrekken, want daar leren we veel over bepaalde plekken. We zien Randatlas trouwens als een oefenkans Nederlands voor de scholen, want ook in de Nederlandstalige scholen is een derde van de kinderen Franstalig.’

Hoe staan kinderen en jongeren tegenover hun Rand?

Johan: ‘In Dilbeek hadden we rappers die rapten met een Franse tongval over hoe fier ze zijn op Dilbeek. In Koningslo gaan jongeren feesten in Mutsaard op de grens met Brussel. In de scholen merken we dat de jonge generatie goed tweetalig wordt. Het wordt een soort mengelmoes, een zoeken naar elkaar verstaan. Het Nederlands is zeker geen dode taal. Binnen 10 jaar zal het anders klinken, net zoals het Frans ook niet meer de taal van Molière zal zijn. Het is een heel levende materie.’

Mark: ‘Jongeren willen gewoon communiceren en die openheid is niet meer tegen te houden.’

Randatlas probeert op het juiste moment op de juiste plek aanwezig te zijn.

Johan: ‘Het is telkens zoeken naar waar we op welk moment moeten zijn en als het niet lukt, komen we nog eens terug. Dat is een zoektocht.’

Linkebeek is misschien het laatste Randatlaskamp?

Johan: ‘Soms voel je na een kamp de goesting om ermee verder te gaan, dat er een stap gezet is. Ik zie Randatlas nog niet zo snel beëindigd. Na Linkebeek moeten we kijken hoe we ermee verder kunnen, welke methodieken we doorgeven en welke suggesties we nog doen. Tegen eind 2023 hebben we een 15-tal buurten bezocht. Volgend jaar verwerken we de verhalen van hier en uit andere gemeenten. Onze ontmoetingen brengen we mooi in kaart en met al deze kaarten schrijven we de Randatlas.’

Mark: ‘Je zou nog eens moeten terugkomen, Randatlas 2. Dat zou veel op gang brengen. Ik hoop dat via Randatlas een aantal nieuwe mensen hun verhaal kunnen vertellen en dat ze zich mee eigenaar voelen van het project.’

Tekst: Koen Demarsin
Foto: © Tine De Wilde
Uit: sjoenke september 2023

Ben je benieuwd, wil je de sfeer komen opsnuiven of zelf je verhaal delen? Kom naar Randatlas in Linkebeek. Laat iets weten aan Mark via info@demoelie.be, via 02 380 77 51 of kom langs in GC de Moelie. Het volledige programma vind je op Randatlas.be.